Français
Italiano
 | |
| Locatie | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Beknopt | |
| Hoofdstad | Sarajevo |
| Regering | federale democratische republiek in ontwikkeling |
| Munt | marka (BAM) |
| Oppervlakte | 51,129 sq km |
| Bevolking | 3.879.296 (2012) |
| Taal | Bosnisch, Kroatisch, Servisch |
| Religie | Moslim 52%, Orthodox 31%, Rooms Katholiek 15%, Protestant 3% |
| Elektriciteit | 220V/50Hz (Europese stekker) |
| Oproepcode | +387 |
| Internet TLD | .ba |
| Tijdzone | UTC+1 |
Bosnië en Herzegovina (Bosna i Hercegovina) is een Balkanland in Zuid-Europa dat voorheen onderdeel was van Joegoslavië. Het grenst aan Kroatië in het noorden, westen en zuidwesten, Servië en Montenegro in het oosten en heeft een kleine kuststrook aan de Adriatische Zee in het zuiden.
Info
[bewerken]Geschiedenis
[bewerken]Het gebied dat nu Bosnië en Herzegovina is, werd al sinds de oudheid bewoond. In de Romeinse tijd maakte het deel uit van de provincie Illyricum, later Dalmatia. Slavische stammen vestigden zich hier in de 6e en 7e eeuw.
In de middeleeuwen ontwikkelde zich het onafhankelijke middeleeuwse Koninkrijk Bosnië. Onder koning Tvrtko I (geregeerd 1377–1391) bereikte dit koninkrijk zijn grootste omvang en invloed. De hoofdstad was aanvankelijk Visoko en later Jajce. De Bosnische Kerk, een lokale christelijke stroming, had een belangrijke rol maar werd onderdrukt door zowel de katholieke als de orthodoxe kerk.
In 1463 veroverde het Ottomaanse Rijk Bosnië. De val van Jajce, de toenmalige koninklijke residentie, markeerde het einde van het koninkrijk. De Ottomaanse heerschappij bracht ingrijpende veranderingen: een centraal bestuurssysteem werd ingevoerd, nieuwe steden zoals Sarajevo groeiden uit tot regionale machtscentra, en het islamitisch geloof werd gestimuleerd.
Via het devşirme-systeem werden jonge jongens van christelijke gezinnen weggehaald en bekeerd tot de islam, waarna ze opgeleid werden tot elitetroepen (janitsaren) of bestuurders. Dit leidde tot spanningen en blijvende demografische en religieuze verschuivingen. Hoewel het Ottomaanse Rijk formeel religieuze tolerantie kende via het zogeheten millet-systeem, betekende dit in de praktijk dat niet-moslims (zoals orthodoxen, katholieken en joden) als tweederangs burgers werden behandeld. Zij moesten extra belastingen betalen, waaronder de beruchte jizya (hoofdelijke belasting), die moslims niet hoefden te betalen. Ook stond de rechtspraak en het bestuur onder leiding van islamitische autoriteiten. Christelijke boeren stonden vaak onder gezag van een lokale islamitische landeigenaar (beg) en hadden weinig middelen om zich hieraan te onttrekken. De druk leidde ertoe dat een aanzienlijk deel van de bevolking zich uit economische of sociale overwegingen tot de islam bekeerde, vooral in steden. Dit proces had blijvende invloed op de etnisch-religieuze samenstelling van Bosnië en Herzegovina.
Steden als Sarajevo, Mostar, Travnik en Višegrad floreerden. Mostar werd bekend om de iconische Stari Most-brug over de Neretva. Višegrad kreeg in de 16e eeuw zijn beroemde Drinabrug (Mehmed Paša Sokolović-brug), gebouwd door de beroemde architect Sinan — later vereeuwigd in het boek *De brug over de Drina* van Nobelprijswinnaar Ivo Andrić.
In 1878 namen de Oostenrijkers de bestuurlijke controle over Bosnië en Herzegovina over van de Ottomanen (formeel geannexeerd in 1908), waarmee een nieuw tijdperk begon dat tot de Eerste Wereldoorlog zou duren. In 1914 werd in Sarajevo de Oostenrijkse aartshertog Franz Ferdinand vermoord, wat direct leidde tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Na de oorlog werd Bosnië en Herzegovina onderdeel van het nieuw gevormde Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen (vanaf 1929: Joegoslavië).
In april 1992 riep Bosnië en Herzegovina de onafhankelijkheid uit, nadat een meerderheid van de bevolking hiervoor stemde tijdens een referendum. De Bosnische Serviërs, gesteund door het Joegoslavische leger, verzetten zich hier fel tegen. Kort daarop begon de Bosnische oorlog (1992–1995), een bloedig conflict tussen Bosniakken (moslims), Kroaten en Serviërs. Onder leiding van Radovan Karadžić en generaal Ratko Mladić voerde het leger van de Bosnische Serviërs een systematische etnische zuivering uit, waarbij duizenden mensen werden vermoord of verdreven in steden als Prijedor, Foča, Višegrad en Srebrenica.
De oorlog eindigde in december 1995 met het Verdrag van Dayton, waarbij het land werd verdeeld in twee entiteiten: de Federatie van Bosnië en Herzegovina (meerderheid Bosniakken en Kroaten) en de Servische Republiek (Republika Srpska), plus het neutrale district Brčko. Sarajevo bleef de hoofdstad, al is Banja Luka het centrum van de Servische entiteit.
In de jaren daarna begon de moeizame wederopbouw. Bekende oorlogsmisdadigers zoals Karadžić en Mladić werden uiteindelijk gearresteerd en berecht in Den Haag. Toch blijft de politiek in het land sterk verdeeld langs etnische lijnen, met periodieke spanningen over mogelijke afscheiding van de Republika Srpska. Bosnië en Herzegovina werd in december 2022 officieel kandidaat-lid van de Europese Unie. In maart 2024 gingen de eerste toetredingsonderhandelingen van start. De hervormingen verlopen langzaam, maar markeren wel een belangrijke stap richting Europese integratie. Voor reizigers is het land vandaag de dag veilig en goed toegankelijk, met vele herstelde historische steden, natuurlijke pracht en culturele rijkdom.
Cultuur
[bewerken]Bosnië en Herzegovina heeft een bijzonder rijke en gelaagde cultuur, gevormd door eeuwenlange invloeden van het Byzantijnse en Ottomaanse Rijk, de Habsburgse monarchie en het Joegoslavische tijdperk. Die mengelmoes is nog altijd zichtbaar in architectuur, keuken, religie en levensstijl.
De samenleving is etnisch en religieus divers: Bosniakken (meestal islamitisch), Kroaten (rooms-katholiek) en Serviërs (orthodox) leven naast elkaar. In grotere steden zie je vaak een moskee, kerk en orthodoxe kathedraal binnen enkele minuten lopen van elkaar.
Architectonisch loopt het uiteen van Ottomaanse steegjes, bazaars en houten huizen tot barokke gebouwen uit de Habsburgse periode en modernistische flats uit de Joegoslavische tijd. Bekende symbolen zoals de Stari Most in Mostar of het Sebilj-plein in Sarajevo weerspiegelen deze gelaagdheid.
Bosnië kent een levendige volkscultuur met traditionele muziekstijlen zoals de melancholische sevdalinka, vaak gezongen met accordeon of saz. Tijdens feesten worden nog vaak klederdrachten gedragen, vooral in landelijke gebieden. Moderne muziek en kunst floreren in steden als Sarajevo en Banja Luka, met festivals, galerieën en jonge kunstenaars die oost en west combineren.
De literatuur van Bosnië is internationaal bekend dankzij schrijvers zoals Ivo Andrić (Nobelprijs 1961), Meša Selimović en recentere auteurs zoals Miljenko Jergović. Ook de filmcultuur is sterk vertegenwoordigd; regisseurs als Danis Tanović (*No Man's Land*) en Jasmila Žbanić (*Quo Vadis, Aida?*) brachten de naoorlogse realiteit onder de aandacht van de wereld.
Gastvrijheid speelt een centrale rol in het dagelijks leven. Bezoekers worden vaak uitgenodigd voor koffie of eten, en sociale contacten verlopen informeel en hartelijk. Traditionele koffiehuizen (kafane) zijn nog altijd belangrijke ontmoetingsplekken.
Ondanks het verleden en politieke spanningen heerst er in het dagelijks leven een sterke trots op culturele identiteit en een opvallend vermogen tot veerkracht en creativiteit.
Klimaat
[bewerken]Bosnië en Herzegovina heeft een afwisselend klimaat, met zowel continentale als mediterrane invloeden. Het noorden en binnenland kennen een uitgesproken landklimaat met warme zomers en koude winters, terwijl het zuidwestelijke deel (rond Mostar en de grens met Kroatië) een milder mediterraan klimaat heeft.
In de zomer (juni–september) zijn temperaturen van 25–35°C gebruikelijk in de dalen en steden. Mostar behoort tot de warmste plekken op de Balkan. In de bergen blijft het koeler, wat ideaal is voor wandelen.
In de winter (december–februari) dalen de temperaturen in het binnenland geregeld onder het vriespunt, met sneeuwval in hoger gelegen gebieden zoals Jahorina, Bjelašnica en Vlašić — populaire bestemmingen voor wintersport.
Voorjaar (april–mei) en najaar (september–oktober) zijn aangename seizoenen voor stedentrips en natuurtochten, met minder toeristen en mildere temperaturen. Regenval is het hele jaar mogelijk, maar de natste maanden zijn doorgaans oktober en november.
Door de geografische variatie loont het om het weer per regio te checken: Sarajevo heeft bijvoorbeeld een heel ander klimaat dan Mostar of Banja Luka.
Geografie
[bewerken]Bosnië en Herzegovina is een klein, bergachtig land op de Balkan.
Feestdagen
[bewerken]Bevolking
[bewerken]De staatsburgers van Bosnië en Herzegovina worden Bosniërs genoemd. De grootste etnische groepen in het land zijn de Bosniakken, de Serviërs en de Kroaten. Bosniakken zijn overwegend islamitisch, Serviërs christelijk orthodox en Kroaten katholiek. Daarnaast zijn er Roma, Albanezen, Montenegrijnen, Oekraïners, Duitsers, Joden, Tsjechen, Italianen. Veel van de groepen zijn gearriveerd in de tijd van de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie.
Regio's
[bewerken]
Binnen de landsgrenzen van Bosnië en Herzegovina is het land verdeeld in twee entiteiten: de Federatie van Bosnië en Herzegovina met een Moslim/Kroatische meerderheid (ca.51% van het landoppervlak) en de Republika Srpska of RS met een Servische meerderheid (ca. 49% van het land). Verder is er nog Brčko, een district dat onder internationale toezicht staat. Dit zijn allemaal kunstgrepen om in de jaren 1990 de burgeroorlog te beëindigen.
Herzegovina, in het zuiden, grenst aan Kroatië en Montenegro. Dit gebied heeft een mediterraan klimaat en wordt traditioneel bevolkt door een etnische Kroatische meerderheid in het westen en een Servische meerderheid in het oosten.
Steden
[bewerken]- 1 Banja Luka. Hoofdstad van de Servische Republiek en de tweede stad van het land. In het toeristische centrum vind je verschillende musea en religieuze gebouwen.
- 2 Jajce. Karakteristiek toeristisch stadje die ooit de hoofdstad was van het koninkrijk Bosnië. Je kunt er het museum vinden ter ere van het tweede Anti-Fascisme Concilie van Nationale Liberatie van Joegoslavië, de resten van een tempel gewijd aan Mitras, een waterval bekijken en klimmen naar de burcht bovenop de heuvel. Zo'n vijf kilometer buiten de stad vind je karakteristieke klein houten watermolentjes.
- 3 Sarajevo. De hoofdstad van Bosnië en Herzegovina. Verschillende plekken herinneren je aan de recente Balkanoorlog, zoals het fotomuseum en de ontsnappingstunnel. Daarnaast vind je in de stad onder andere oosters aandoende winkeltjes, verschillende historische kerken en moskeeën en de plek waar Franz Ferdinand is vermoord. Ook staan er nog verschillende gebouwen overeind die herinneren aan de Olympische Spelen van 1984, waaronder de bobsleebaan, die je vanuit het centrum met de stoeltjeslift kunt bereiken.
- 4 Blagaj. De bekendste toeristische trekpleister is het historische Derwish-klooster aan de Bunarivier. Zwemmen mag je er helaas niet. Maar met een gids (die overigens geen Engels spreekt) kun je met een bootje de grot in varen die zich naast het klooster bevindt.
- 5 Mostar. Misschien wel de bekendste toeristische trekpleister van Bosnië en Herzegovina. Bereid je voor op een drukte van Venetiaanse proporties van toeristen die zich verdringen om een selfie op de bekende "oude" brug van Mostar te maken. Je kunt verder onder andere een bankgebouw bezoeken die als snipertoren werd gebruikt, of van het uitzicht genieten vanuit de minaret van de Koskin-Mehmed Pashamoskee.
- 6 Međugorje. Volgens de overlevering vond hier in 1981 een Mariaverschijning plaats. Sindsdien wordt het stadje platgelopen door toeristen en bedevaartslieden. Er zijn vele verschillende kerken en de straten zijn bezaaid met kraampjes waar je beelden, kruisen, bidprentjes en allerlei andere religieuze souvenirs kunt kopen.
- 7 Trebinje. Kleine stad aan het water, met Ottomaanse architectuur. Op de nabijgelegen heuvel vind je het Nova Gracanicaklooster, dat een prachtig uitzicht geeft over Trebinje en de omgeving. Zo'n 10 kilometer verderop bevindt zich het Tvrdosklooster, waar de monniken wijn maken.
- 8 Zenica.
- 9 Goražde.
Andere bestemmingen
[bewerken]- Visoko, Bosnische Piramide van de Zon
- Neum - Als badplaats is het op zichzelf niet zo spectaculair, maar het is het enige stukje Bosnië en Herzegovina dat grenst aan de Adriatische Zee, en een stuk goedkoper dan de badplaatsen in het omringende Kroatië.
- Srebrenica - Bezoek de indrukwekkende massagraven en de voormalige legerbasis van de VN-veiligheidstroepen. De herinneringen zijn een zwarte bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis.
- Igman -- skigebied
- Jahorina -- skiresort
- Bjelasnica -- skiresort
- Lukomir - Dorpje vlak bij Sarajevo waar de tijd eeuwenlang heeft stil gestaan. Bezoeken van het dorpje kan met een gids.
- Milici
- Tuzla
Arriveren
[bewerken]Per vliegtuig
[bewerken]Bosnië en Herzegovina beschikt over meerdere internationale luchthavens, maar directe verbindingen vanuit Nederland en België zijn beperkt. Hieronder een overzicht van de huidige opties:
Directe vluchten
[bewerken]- Vanuit Nederland: Er zijn momenteel geen directe lijnvluchten van Nederland naar Bosnië en Herzegovina. Reizigers kunnen kiezen voor vluchten met een tussenstop, bijvoorbeeld via Wenen, Istanbul of andere Europese hubs.
- Vanuit België: Ryanair biedt directe vluchten aan van Brussel Charleroi (CRL) naar Banja Luka (BNX).
- Vanuit Duitsland: Ryanair biedt directe vluchten aan van Düsseldorf Weeze (NRN) naar Sarajevo (SJJ). Hoewel deze luchthaven formeel in Duitsland ligt, bevindt ze zich vlak over de grens en is ze goed bereikbaar vanuit Nederland. Weeze ligt op slechts ca. 30 minuten rijden van Nijmegen en is daardoor een praktische optie voor reizigers uit het oosten van Nederland.
Alternatieve routes via Kroatië en Servië
[bewerken]- Zagreb Airport (ZAG): Geschikt als toegangspoort tot het noordwesten van Bosnië en Herzegovina, met name voor de regio rond Bihać, Cazin en Velika Kladuša. Zagreb ligt op circa 1,5 tot 3 uur rijden van West-Bosnische steden, afhankelijk van de grensovergang.
- Belgrado Airport (BEG): Praktisch voor reizen naar het noordoosten van Bosnië, zoals Bijeljina, Zvornik en Brčko. Belgrado ligt op enkele uren rijden van deze grensregio's en kan voordelig zijn qua vluchtverbindingen*
Voor bestemmingen zoals Mostar of de regio Herzegovina zijn er praktische alternatieven via Kroatische luchthavens:
- Split Airport (SPU): Gelegen op ongeveer 2 uur rijden van Mostar. Split is goed bereikbaar vanuit Nederland en België, met directe vluchten van onder andere KLM, Transavia en easyJet tijdens het zomerseizoen.
- Dubrovnik Airport (DBV): Ongeveer 2,5 uur rijden van Mostar. Dubrovnik wordt tijdens het zomerseizoen bediend door luchtvaartmaatschappijen zoals KLM, Transavia en easyJet.
Per trein
[bewerken]
Per bus
[bewerken]Internationale busverbindingen tussen Nederland en Bosnië en Herzegovina worden vooral verzorgd door vervoerders die zich richten op de Bosnische diaspora. De reistijd ligt doorgaans tussen de 20 en 30 uur, afhankelijk van de route.
- Centrotrans (centrotrans.com) maakt deel uit van het internationale netwerk van FlixBus. De vroegere merknaam Eurolines is volledig geïntegreerd in FlixBus.
- Semi Tours (semitours.be) is een in België gevestigde vervoerder die zich eveneens richt op de Bosnische gemeenschap in Nederland en België. Ze verzorgen regelmatige busreizen van en naar diverse steden in Bosnië en Herzegovina, met opstapplaatsen in zowel Vlaanderen als Nederland.
- Globtour (globtour.com) richt zich vooral op de regio Herzegovina, met verbindingen van onder andere Mostar, Čapljina, Ljubuški en Široki Brijeg naar Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en ook Nederland.
- Jelinak (jelinak.com) richt zich op reizigers uit Centraal-Bosnië. Vertrekplaatsen zijn onder andere Sarajevo, Zenica, Vitez, Travnik, Žepče en Doboj. In Nederland stoppen de bussen in Arnhem, Utrecht, Amsterdam en Rotterdam.
- Prošić (prosicbus.com) bedient hoofdzakelijk het noordwesten van Bosnië, met haltes in onder meer Bihać, Cazin, Velika Kladuša, Prijedor.
- Gold Tours (goldtours.ba/holandija) richt zich op Centraal- en Noordoost-Bosnië, met opstapplaatsen in onder andere Sarajevo, Zenica, Tuzla, Žepče en Doboj.
Voor actuele vertrektijden en reserveringen kun je terecht op de websites of sociale media van de vervoerders. Let op: de meeste maatschappijen rijden op vaste dagen, meestal woensdag en zaterdag.
Per auto
[bewerken]Bosnië en Herzegovina is per auto op verschillende manieren te bereiken. De grotere wegen zijn van goede kwaliteit, of in elk geval die vanuit Kroatië. De kwaliteit van het asfalt op de kleine binnenweggetjes kan tegenvallen, in elk geval die bij de grensovergang van Skepan Polje vanuit Montenegro.
Zorg dat je bij de grensovergang een recente groene kaart bij je hebt (bij voorkeur niet ouder dan een jaar, en hij moet beslist groen zijn), en een geldig kentekenbewijs. Heb je een lease-auto, zorg dan dat je iets kunt overhandigen dat aangeeft dat je toestemming van de lease-maatschappij hebt om in deze auto te rijden. Heb je een huurauto, controleer dan van tevoren of je toestemming hebt van de verhuurder om Bosnië en Herzegovina binnen te rijden. De verschillende Balkanlanden hebben namelijk elk hun eigen regels met betrekking tot het mogen meenemen van auto's over de grens.
Een internationaal rijbewijs (te koop bij de ANWB) is bij de grens niet nodig. Controleer vooraf of er bepaalde attributen zijn die je in Bosnië verplicht in je auto bij je moet hebben.
Rondreizen
[bewerken]Per vliegtuig
[bewerken]Per trein
[bewerken]De trein is erg langzaam en geeft je dus ook de tijd om te genieten van het landschap. Het gedeelte Sarajevo-Mostar, waar de trein langs de Neretva en de bergen gaat, is met name de moeite waard.
Per auto
[bewerken]Bosnië en Herzegovina is qua infrastructuur flink in ontwikkeling. De autosnelweg A1 – onderdeel van de Pan-Europese corridor Vc – verbindt inmiddels de Kroatische grens bij Bijača met steden als Međugorje, Mostar, Sarajevo, Visoko, Kakanj en Zenica, en wordt nog verder uitgebreid richting Doboj. Deze snelweg zal uiteindelijk aansluiten op de snelweg richting Orašje aan de noordgrens met Kroatië.
De A1/A2 (noordwest-as) verbindt Banja Luka met Doboj en loopt via Gradiška naar de Kroatische grens (richting Slavonski Brod en Zagreb). Ook deze route is grotendeels gereed en onderdeel van een strategische verbinding tussen Bosnië-Herzegovina en Centraal-Europa. Op de snelwegen wordt tol geheven. Niet alle tolstations accepteren pinpassen of euro’s, dus houd wat contant geld in Bosnische mark (BAM) achter de hand.
Buiten het snelwegennet zijn de belangrijkste verbindingswegen over het algemeen goed berijdbaar. Ook veel kleinere dorpswegen zijn geasfalteerd, al kunnen ze smal, bochtig of slecht verlicht zijn, vooral in bergachtige gebieden. Navigatie via Google Maps of apps zoals Waze werkt over het algemeen goed, maar wees alert op onverharde of slecht onderhouden wegen in landelijke gebieden.
Let goed op je snelheid, ook als de weg rustig lijkt. De politie voert regelmatig snelheidscontroles uit, ook op kleinere wegen. Controleposten worden meestal bemand door agenten langs de kant van de weg, herkenbaar aan een reflecterend vest en een rond stopbordje in de hand. Boetes moeten in principe officieel betaald worden, maar vraag altijd om een bon of ontvangstbewijs.
Verder is het aan te raden om defensief te rijden. Sommige lokale bestuurders nemen het niet zo nauw met verkeersregels, vooral bij inhalen of op rotondes. In stedelijke gebieden kan parkeren een uitdaging zijn; let op verkeersborden en betaalzones.
Per bus
[bewerken]Per boot
[bewerken]Taal
[bewerken]De officiële talen van Bosnië en Herzegovina zijn het Bosnisch, Kroatisch en Servisch. Deze talen zijn onderling vrijwel identiek en maken deel uit van het Zuid-Slavische taalfamilie (ook wel bekend als BKS). Het verschil zit vooral in de uitspraak, enkele woordkeuzes en het schrift: Bosnisch en Kroatisch gebruiken het Latijnse alfabet, terwijl Servisch ook het cyrillische schrift gebruikt, vooral in de Republika Srpska.
In de praktijk verstaan de meeste mensen elkaar probleemloos, ongeacht de variant. De keuze van taal heeft echter vaak een **etnisch-culturele lading**: Bosniakken spreken meestal Bosnisch, Kroaten Kroatisch en Serviërs Servisch. Het loont om de termen gevoelig te hanteren in gesprekken.
De meeste opschriften, wegwijzers en documenten zijn in het Latijnse schrift, maar in oostelijke regio’s (zoals rond Banja Luka, Doboj en Trebinje) kom je ook cyrillische borden tegen.
Engels wordt redelijk goed gesproken in toeristische gebieden en door jongeren, vooral in steden als Sarajevo, Mostar en Banja Luka. Oudere generaties spreken soms Duits of een beetje Frans, afhankelijk van de regio. In Herzegovina kun je hier en daar ook Italiaans horen, vooral onder de oudere bevolking en in toeristische plaatsen.
Handige basiszinnen in het Bosnisch/Kroatisch/Servisch (BKS):
- Hallo: Zdravo / Bok
- Dank je wel: Hvala
- Alsjeblieft: Molim
- Ja / Nee: Da / Ne
- Spreekt u Engels?: Govorite li engleski?
- Hoeveel kost het?: Koliko košta?
Een paar woorden of beleefdheden in de lokale taal worden meestal gewaardeerd en kunnen deuren openen – zeker bij oudere locals of op het platteland.
Bekijken
[bewerken]Historische & culturele hoogtepunten
[bewerken]1 Stari Most (Mostar Brug), Mostar (Centrum van Mostar). Altijd toegankelijk. Iconische Ottomaanse brug, UNESCO-werelderfgoed, symbool van verzoening en heropbouw. Gratis.
2 Baščaršija (Ottomaanse wijk Sarajevo), Sarajevo Old Town (Centrum van Sarajevo). 24/7. Historisch Ottomaans bazaarhart met moskeeën, theehuisjes en ambachten. Gratis.
3 Vranduk Fort (Middeleeuws fort bij Zenica), Vranduk, bij Zenica (Langs de rivier Bosna, 10 km van Zenica). Overdag geopend. Middeleeuws fort en Ottomaans dorp aan de Bosna-rivier. Toegang laag, lokaal te betalen.
4 Travnik (Historische stad Travnik), Travnik (In Centraal-Bosnië, goed bereikbaar per auto). Altijd toegankelijk. Voormalige Ottomaanse hoofdstad met oriëntaalse sfeer. Bezienswaardigheden zijn onder andere het goed bewaarde middeleeuwse fort (kleine entree), de Elči Ibrahim-pašamoskee, en het geboortehuis van Nobelprijswinnaar Ivo Andrić (nu een museum). Vrij toegankelijk stadscentrum om te wandelen. Vrij wandelen, fort kleine entree.
5 Počitelj (Ottomaans stadje), Počitelj, bij Čapljina (Langs de Neretva, 30 min van Mostar). 24/7. Goed bewaard bergdorp met torens, moskee, stadswallen en kunstgalerijen. Gratis.
6 Jajce (Historische stad met waterval), Jajce (Gelegen aan de Pliva-rivier in Centraal-Bosnië). Overdag. Fort, Ottomaanse torens, waterval midden in de stad en de Catacombenkerk uitgehouwen in rots. Toegang tot fort en katakomben tegen kleine vergoeding.
7 Kraljevski grad Bobovac (Koninklijk fort Bosnië), Bij Kraljeva Sutjeska (Wandelroute vanaf Kraljeva Sutjeska). Altijd toegankelijk. Overblijfselen van het middeleeuwse koninklijk fort van Bosnië in een groene vallei. Gratis.
8 Višegrad (Brug over de Drina), Višegrad (Oost-Bosnië, bereikbaar vanuit Sarajevo of Goražde). 24/7. Brug over de Drina (UNESCO), gebouwd door architect Sinan in opdracht van Mehmed-paša Sokolović. Gratis.
9 Banja Luka (Noordelijke stad), Banja Luka (Noordwest-Bosnië, grootste stad van de Republika Srpska). Altijd toegankelijk. Stad met kastelen, orthodox erfgoed, brede lanen en Habsburgse architectuur. Gratis.
10 Bunker van Tito (ARK schuilbunker), Konjic (2 km buiten Konjic, bereikbaar per auto of taxi). Meerdere rondleidingen per dag. Geheime bunker van Josip Tito uit de Koude Oorlog, nu museum en kunstlocatie. Zie website.
Religieus erfgoed
[bewerken]11 Gazi Husrev-beg-moskee (Ottomaanse moskee Sarajevo), Sarajevo (In Baščaršija, het hart van de oude stad). Overdag, gesloten tijdens gebed. Grootste Ottomaanse moskee van het land (1530), cultureel en religieus middelpunt in Sarajevo. Toegang mogelijk tegen kleine vergoeding.
12 Franciscaans klooster van Fojnica (Samostan Fojnica), Fojnica (Centrum van Fojnica). Bezoek mogelijk, bij voorkeur op afspraak. Klooster met rijke bibliotheek, archieven en religieuze kunstcollecties. Vrije toegang, donatie aanbevolen.
13 Franciscaans klooster Kraljeva Sutjeska (Samostan Kraljeva Sutjeska), Kraljeva Sutjeska, bij Kakanj (In het gelijknamige dorp, bereikbaar per auto). Bezoek op aanvraag. Historisch klooster met waardevolle bibliotheek en belangrijke rol in het behoud van de katholieke traditie in Bosnië. Gratis, donaties welkom.
14 Manastir Tvrdoš (Klooster bij Trebinje), Tvrdoš, bij Trebinje (5 km van Trebinje, goed bereikbaar per auto). Dagelijks geopend. 15e-eeuws Servisch-orthodox klooster, bekend om wijnproductie en iconen. Vrije toegang.
15 Kathedraal van het Heilig Hart (Kathedraal Sarajevo), Centrum Sarajevo (Dichtbij Baščaršija). Overdag. Neogotische katholieke kathedraal uit 1889, symbool van de katholieke aanwezigheid in Sarajevo. Vrije toegang.
16 Moskee van Ferhadija (Ferhadija Banja Luka), Banja Luka (Centrum Banja Luka). Overdag. Herbouwde historische Ottomaanse moskee, oorspronkelijk uit 1579, vernietigd in de oorlog en heropend in 2016. Gratis toegang.
17 Tekija van Blagaj (Dervish lodge Blagaj), Blagaj, bij Mostar (Aan de bron van de Buna, wandelafstand van Blagaj centrum). Overdag, soms gesloten voor gebed. Mystieke dervish-lodge gebouwd in de 16e eeuw op een spectaculaire locatie tegen de rotswand. Toegang ca. €2.
18 Medjugorje (Maria-bedevaartsoord), Medjugorje (Bereikbaar vanuit Mostar of Čitluk). Altijd toegankelijk. Internationaal katholiek bedevaartsoord sinds de Mariaverschijningen in 1981. Gratis.
19 Orthodoxe kathedraal van Banja Luka (Kathedraal Heilige Drie-eenheid), Banja Luka (Centrum van Banja Luka). Overdag. Nieuwe kathedraal met gouden koepels, gebouwd op de plek van een tijdens de oorlog verwoest gebedshuis. Gratis.
20 Mehmed Paša Sokolović-moskee (Moskee bij brug Višegrad), Višegrad (In de buurt van de beroemde brug over de Drina). Overdag. Ottomaanse moskee nabij het UNESCO-erfgoed in Višegrad, zonder officiële website. Gratis toegang.
Middeleeuwse stećci (grafstenen)
[bewerken]21 Necropolis Radimlja (Stećak-grafstenen Stolac), Radimlja, bij Stolac (Langs de weg van Mostar naar Stolac). Overdag geopend. Grootste en bekendste stećak-site van Bosnië, UNESCO-werelderfgoed, met prachtig versierde grafstenen uit de middeleeuwen. Kleine entree.
22 Necropolis Boljuni (Stećci bij Stolac), Boljuni, bij Stolac (Op een heuvel net buiten Stolac). Altijd toegankelijk. Minder bezochte maar indrukwekkende verzameling middeleeuwse stećci, vaak in ongerepte omgeving. Gratis.
23 Dugo Polje (Stećakvelden Blidinje), Bij Blidinje Nature Park (Langs de weg tussen Posušje en Jablanica). Vrij toegankelijk. Stećci verspreid over een ruig berglandschap, vaak zonder toeristen, bijzonder fotogeniek. Gratis.
Doen
[bewerken].jpg)
Bosnie is een land met overweldigende natuur en elk gangbaar ecotoerisme wordt dan ook langzaam opgezet. Zo kan je wandelen, fietsen, skiën (op olympische hellingen!), raften, kanoën en canyoning, vissen, jagen of duiken! Veel toerisme is echter nog erg onderontwikkeld waardoor het ook een zekere avontuurlijke charme heeft.
Kopen
[bewerken]Kosten
[bewerken]Eten
[bewerken]Een gerecht dat je in Bosnië (en omliggende landen) veel vindt, is Ćevapčići, een soort kebab, al dan niet op een stokje. Een typisch ontbijt is Uštipci (in Herzegovina bekend als Peksimeti), een bladerdeeggebak. Verder zul je er veelvuldig getrakteerd worden op Bosnische koffie, ofwel koffie waarbij de vermalen koffiebonen in heet water worden gekookt, en in zijn geheel (dus met de koffieprut en al) in een kopje - over een suikerklontje heen - wordt geschonken.
De Bosnische keuken kent regionale verschillen, met lokale specialiteiten die per streek variëren:
- Sarajevo en Centraal-Bosnië: naast Ćevapi is ook Begova čorba (bey’s soep) populair – een dikke kippensoep met okra. Ook pita (deegrol gevuld met kaas, spinazie, aardappel of vlees) is een klassieker, vers bereid en vaak verkocht in kleine bakkerijen.
- Herzegovina: naast Uštipci ook Japrak (gevulde druivenbladeren met rijst en vlees), geroosterd vlees op houtskool (roštilj na drva) en gedroogde ham uit de regio (Hercegovački pršut).
- West-Bosnië (Banja Luka e.o.): hier eet men vaak Banjalučki ćevap, een blokvormige versie van de gewone ćevapi. Ook stoofpotjes zoals grah (bonensoep) en kupus (zuurkool met vlees) zijn geliefd.
- Oost-Bosnië (Foča, Goražde): typische gerechten zijn Klepe (Bosnische ravioli) met yoghurtsaus, kačamak (een stevige maïspap of aardappelpuree met room) en zowel zoete als hartige varianten van pita.
Maaltijden zijn vaak stevig, traditioneel bereid en worden meestal begeleid door brood, salade en zuivel zoals kajmak (roomkaas) of yoghurt.
Uitgaan
[bewerken]Overnachten
[bewerken]Laat die tent maar thuis, want voor een paar euro meer slaap je al in een gastenkamer of een hostel. Met een beetje geluk word je ook met een kopje Bosnische koffie onthaald. In de Servische Republiek kan daar zelfs een glaasje bij inbegrepen zijn van een lokaal gestookte alcoholische versnapering. Het wordt op prijs gesteld wanneer je je schoenen bij de voordeur uittrekt.
Leren
[bewerken]Werken
[bewerken]Veiligheid
[bewerken]Pas op, er liggen nog meer dan een miljoen landmijnen in het land. Ga nooit van de weg of van gebaande paden af als je de regio niet kent. Wees vooral voorzichtig in gebieden die lange tijd niet betreden lijken te zijn of die zwaar onder de oorlog hebben geleden. Vraag bij twijfel altijd lokale mensen om raad (Min-e? met {Min} als in "vitamien" en de {e} als in "melk"). Rondom Sarajevo en Mostar, de belangrijkste trekpleisters en toneel van de zwaarste strijd, is het vooral oppassen geblazen.
Gezondheid
[bewerken]Respect
[bewerken]Contact
[bewerken]| Bestemmingen | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Explore the world
United states
New York
Japan
Tokyo
Singapore
Singapore
